Kościół parafialny w Warcie Bolesławieckiej
Kościół parafialny w Warcie Bol.
Miejscowość pierwszy raz wymieniana została w dokumencie lokacyjnym pobliskiego Lwówka z roku 1217, choć jej genezy upatrywać należy zapewne już w XII stuleciu. Początki osady wiążą się prawdopodobnie z wydobywanym w okolicy złotem i związanym z tym ruchem migracyjnym, łaknącym złotego kruszcu. Kościół w Warcie Bolesławieckiej to budowla gotycka z XIV/XV wieku. Datowanie świątyni nastręcza spore trudności, co powoduje duże rozbieżności w ocenie poszczególnych badaczy. Idąc za legendami o wsi Hermann Neuling w spisie śląskich kościołów podał datę 1327 jako rok wzniesienia obiektu. Wiemy jednak, że bez wątpienia świątynia została przebudowana pod koniec XVI wieku, dwa stulecia później oraz w 1872 roku, nadając jej obecny charakter.
Mimo wyraźnych zmian dostrzegalne są cechy gotyckie. Niewielki prostokątny korpus wzbogaca niższe i węższe prezbiterium od strony wschodniej oraz bardzo masywna wieża, wtopiona w elewację wejściową. Kwadratowa kilkukondygnacyjna wieża zamknięta jest cebulastym hełmem z iglicą, chorągiewką i krzyżem z późniejszego okresu. Od południa dostawiona jest neogotycka kruchta, a od północy aneks kaplicy. Otwory okienne kościoła osadzone są w głębokich niszach o wykroju półkolistym lub jak w prezbiterium odcinkowym. We wschodniej elewacji zachował się też otwór ostrołukowy z maswerkiem, dziś częściowo zamurowany.
Portal wejściowy wzbogacają dwie barokowe figury św. Jana Nepomucena i św. Eligiusza z kamienia stojące na cokołach.
Ołtarz główny – Matka Boska Warciańska
Wnętrze nakrywa strop z fasetą, zaś prezbiterium sklepienie sieciowe. Ołtarz główny z 1718 roku posiada obraz Madonny z Dziciątkiem Jezus spoczywającej na chmurze, zwany również Matką Boską Warciańską, namalowany przez Josepha Carla Rabego z Drezna w 1821 roku.
Stojąca w wejściu do nawy ambona to obiekt z początku XVIII wieku, zmodernizowany jednakże w 1818 roku. Dwa bogato zdobione ołtarze boczne pochodzą zaś z pierwszej połowy XVIII stulecia. Starszym elementem wyposażenia jest natomiast kamienna chrzcielnica z 1569 roku. Ponadto bardzo ważnym zabytkiem są późnobarokowe epitafia, m.in. Anny Barbary von Sommerfeld, z domu von Reibnitz (1661). Warto wyróżnić obraz znajdujący się w kaplicy, ukazujący tronującą Matkę Bożą z Dzieciątkiem w otoczeniu klęczących: św. Klary i św. Dominika. Na półnoć od kościoła, w obrębie cmentarza, stoi klasycystyczna kaplica grobowa rodów von Frankenberg i von. Tulechow.
Kościół filialny w Iwinach
Iwiny po raz pierwszy pojawiają się w źródłach z 1346 roku, pod nazwą Mitelaw, która mimo nieco odmiennych zapisów funkcjonowała przez stulecia i zmieniona została dopiero po włączeniu Śląska w granice Polski. W XV wieku we wsi wzniesiono, do dziś istniejący Kościół. Jest to obiekt gotycki, gruntownie przebudowany w stylu neogotyckim w 1872 roku. Budowla powstała z kamienia łamanego i cegły na rzucie prostokąta o orientowanym, prosto zamkniętym prezbiterium.
Od zachodu wznosi się smukła, zwężająca ku górze wieża, zwieńczona ostrosłupowym hełmem. Na ścianach korpusu i wieży zachowały się niezwykle wartościowe, renesansowe epitafia z lat 1578-1618, wykonane w kamieniu. Otwory okienne zamknięte są półkoliście i osadzone w rozglifionych niszach. W XX wieku świątynię dwukrotnie remontowano: w 1955 roku oraz w latach 90-tych.
Nawę przykrywa prosty strop, zaś prezbiterium sklepienie krzyżowo-żebrowe. Wyposażenie jest głównie współczesne, lecz z zabytków wieków minionych zachowała się renesansowa chrzcielnica z 1651 roku. Małe prezbiterium zdobią wizerunki Jezusa Miłosiernego i Czarnej Madonny po obu stronach krucyfiksu. W nawie zwracają zaś uwagę obrazy przedstawiające św. Marcina i św. Barbarę.
Źródło: „Kościoły Diecezji Legnickiej” NASZE DZIEDZICTWO Tom III